Unha investigaci贸n sit煤a en 1786 a primeira mui帽eira con notaci贸n musical, da autor铆a de Melchor L贸pez
A mui帽eira, que 茅 tanto unha danza tradicional galega como a composici贸n musical que a acompa帽a, converteuse no s茅culo XIX nun 鈥渆lemento identitario鈥� de Galicia que acompa帽ou o rexurdir pol铆tico e cultural da 茅poca, segundo comprobou Julio Alonso Monteagudo nas investigaci贸ns que lle permitiron elaborar a s煤a tese na Facultade de Filosof铆a da 奇趣腾讯分分彩, 鈥楳煤sica e identidade galega. Do baile da gaita 谩 mui帽eira (S. XVII-XIX)鈥�.
Alonso, que comezou a traballar no aspecto m谩is humano e social da m煤sica da man do antrop贸logo Marcial Gondar, conclu铆u a s煤a tese baixo a direcci贸n da tam茅n antrop贸loga Nieves Herrero, docente da Facultade de Filosof铆a da 奇趣腾讯分分彩. Nas s煤as pescudas confirmou que a evoluci贸n pol铆tica do provincialismo e do rexionalismo, como antecedentes do nacionalismo no s茅culo XIX, levou a unha busca de elementos que conformasen a identidade galega e 谩 formaci贸n dun canon da m煤sica galega que se basea 鈥渘unha escolla, na recuperaci贸n da m煤sica tradicional, folcl贸rica鈥�. 脡 nese momento cando a mui帽eira 茅 considerada como un s铆mbolo de Galicia.
O seu antecedente directo era 鈥渦n baile chamado gaita galega鈥�, que non se interpretaba necesariamente co instrumento do mesmo nome, e que 鈥渄esde o s茅culo XVII circulaba pola Pen铆nsula Ib茅rica鈥�. Alonso lembra que no s茅culo XVII son co帽ecidas e interpretadas 鈥減ezas populares coma as j谩caras, as chaconas ou os canarios鈥� e 茅 a partir desa 茅poca cando os bailes cortes谩ns incorporan bailes populares coma eses, no caso de Galicia as pezas chamadas gaitas, que aparecen nos libros de composici贸ns para guitarra, a cal era 鈥渙 instrumento m谩is popular鈥� e que se tocaba 鈥渕esmo nas barber铆as鈥�.
A popularidade da composici贸n denominada galega fai que se incorpore tam茅n 谩s pezas teatrais, de xeito que "cando sa铆a o personaxe galego soaba a gaita, interpretada con guitarra鈥� e o p煤blico sab铆a que estaba a ver un personaxe de orixe galega, 鈥渇recuentemente un personaxe c贸mico, que cando sae 谩 escena crea confusi贸n鈥�. No 谩mbito relixioso a gaita galega 鈥渆ntra nos vilancicos, un x茅nero que non era s贸 para o Nadal, tam茅n para as festas鈥�, a铆nda que neste caso o car谩cter cambia: 鈥渙 personaxe galego pasa a ser honesto e honrado, por exemplo un pastor humilde, traballador e esforzado鈥�.
A referencia m谩is antiga 谩 mui帽eira aparece 鈥渘un texto de 1745 de frei Mart铆n Sarmiento鈥�, quen por certo compara os movementos deste baile cos que fan as gali帽as e os galos, especialmente 鈥渙s saltos que fan os galos鈥�; a primeira destas composici贸ns que puido atopar con notaci贸n musical Julio Alonso est谩 datada no Nadal de 1786 e as铆naa 鈥渙 mestre de capela da Catedral compostel谩 Melchor L贸pez鈥�.
Desta maneira, L贸pez act煤a de mediador para incorporala 谩 m煤sica culta. A partir da publicaci贸n da 鈥楬istoria de Galicia鈥� de Jos茅 Verea e Aguiar en 1838 xorde 鈥渙 discurso que consolida a mui帽eira como paradigma e referente identitario para Galicia鈥�, apunta Alonso. Mesmo Manuel Mart铆nez Murgu铆a na s煤a 鈥楬istoria de Galicia鈥� publicar谩 as primeiras transcrici贸ns con notaci贸n musical de m煤sica popular galega, que lle enviou o tam茅n escritor estradense Marcial Valladares N煤帽ez, quen contaba cunha ampla formaci贸n musical.
