Cr茅ditos ECTS
Cr茅ditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias
Traballo do Alumno/a ECTS: 99
Horas de Titor铆as: 3
Clase Expositiva: 24
Clase Interactiva: 24
Total: 150
Linguas de uso
Castel谩n, Galego
Tipo:
Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos:
Lingua e Literatura Espa帽olas, Teor铆a da Literatura e Ling眉铆stica Xeral
脕谤别补蝉:
Ling眉铆stica Xeral
Centro
Facultade de Filolox铆a
Convocatoria:
Primeiro semestre
Docencia:
Con docencia
惭补迟谤铆肠耻濒补:
Matriculable
Obxectivos xerais
A materia trata de proporcionar ferramentas para interpretar as li帽as de pensamento e as correntes que configuraron historicamente as ideas sobre a linguaxe e a aparici贸n e desenvolvemento da Ling眉铆stica como disciplina, con especial atenci贸n a aqueles asuntos que se mante帽en vixentes nas propostas actuais. Afondaremos tanto no co帽ecemento historiogr谩fico como na Filosof铆a da linguaxe que, para al茅n de formar sobre o devir hist贸rico, permite aprimorar a perspectiva cr铆tica do estudantado. A materia incluir谩 a perspectiva de x茅nero e un enfoque decolonizador para corrigir as habituais desviaci贸ns euroc茅ntricas e androc茅ntricas dos manuais.
Obxectivos espec铆ficos
- Formularmos os problemas que a Historiograf铆a ling眉铆stica actual debe enfrontar
- Revisarmos as principais ideas que contribu铆ron a configurar o saber sobre a linguaxe at茅 a contemporaneidade. Neste sentido, sen renunciarmos 谩 secuencia hist贸rica, primaremos unha serie de ideas que ser谩n desenvolvidas como chave para entender o decurso no avance do co帽ecemento, a aparici贸n de novas estratexias ou problemas, en vez de limitarse ao panorama exclusivamente cronol贸xico habitual en moitos manuais do campo.
- Identificarmos os principios com煤ns a figuras ou correntes situadas en diferentes per铆odos hist贸ricos.
- Determinarmos a influencia que exerceron sobre o desenvolvemento das ideas ling眉铆sticas o marco socio-pol铆tico e cultural de cada 茅poca, as modas e as ideolox铆as.
- Incitarmos 谩 reflexi贸n cr铆tica sobre a maneira en que a disciplina foi tratando cada problema, evitando as perspectivas hexem贸nicas ou euroc茅ntricas e tomando conciencia das forzas internas e externas que regulan este 谩mbito disciplinar.
I: Un panorama das ideas ling眉铆sticas desde un punto de vista hist贸rico e epistemol贸xico
Fundamentos da Historiograf铆a ling眉铆stica. Ferramentas e procedementos vinculados 谩 historia das ideas sobre a linguaxe. Filosof铆a da linguaxe e Sociolox铆a da ciencia como puntos de apoio externos do campo: o papel da Epistemolox铆a da Ling眉铆stica para definir a historia das ideas. Defensa dun panorama de ideas b谩sicas fronte a unha cronolox铆a de eventos hist贸ricos.
II: A historia da disciplina a trav茅s das ideas fundacionais no campo (vistas nas correspondentes escolas e figuras)
Arbitrariedade 鈥� Dualidade e dupla articulaci贸n 鈥� Ling眉铆stica misioneira e imperialismo ling眉铆stico鈥� Loxicismo e linguaxe 鈥� Universais da linguaxe e das linguas 鈥� A procura de m茅todos cient铆ficos para o estudo das linguas: a Filolox铆a e o enfoque comparativista 鈥� O Estruturalismo, o grande paradigma na historia das ideas ling眉铆sticas.
III: A linguaxe como obxecto multidisciplinar (visto nas correspondentes escolas, disciplinas e figuras)
Desenvolvemento dalgunhas ideas que explican a aparici贸n de novos enfoques e subdisciplinas na Ling眉铆stica contempor谩nea. Desenvolvemento, a modo de exemplo, de certas ideas que no transcurso do s茅culo XX abriron os novos enfoques. Formalismos, computaci贸n e linguaxes artificiais (como base para explicar a aparici贸n do enfoque aplicado dos estudos ling眉铆sticos) 鈥� Os diversos cami帽os do significado (como base para explicar a ruptura entre Sem谩ntica e Filosof铆a da linguaxe) 鈥� A ling眉铆stica no conxunto do co帽ecemento: o corte entre divisi贸ns e ramas da ling眉铆stica (a trav茅s do estudo da Antropolox铆a ling眉铆stica).
Inclu铆mos a seguir unhas recomendaci贸ns bibliogr谩ficas xerais que presentan aspectos fundamentais da materia e ilustran a s煤a orientaci贸n. Na gu铆a docente e no transcurso da materia incluiranse referencias mais concretas para cada tema que ser谩n ofrecidas integramente ao alumnado por v铆a dixital.
Auroux, S. et al., eds. (2006): History of the Language Sciences: An International Handbook on the Evolution of the Study of Language from the Beginnings to the Present. Berlin-New York, Mouton de Gruyter, 2000-2006, 3 vols.
Battista, E. (2019): 鈥淟a falacia del historiador Whig: El caso de Noam Chomsky y su Ling眉铆stica cartesiana (1966)鈥�, Linha D'脕gua, S茫o Paulo, 32/1, 2019, 59-79.
Brown, K. & J. Miller (2014): The Cambridge Dictionary of Linguistics, Cambridge Univ. Press.
Chapman, Siobhan & C. Routledge, eds. (2005): Key Thinkers in Linguistics and the Philosophy of Language, New York, Oxford University Press.
Chapman, Siobhan & C. Routledge, eds. (2009): Key Ideas in Linguistics and the Philosophy of language, Edinburgh Univ. Press.
Heller, Monica & Bonnie McElhinny (2017): Language, capitalism, colonialism: Toward a critical history. Toronto: University of Toronto Press.
Itkonen, E. (1991): Universal History of Linguistics, Amsterdam, John Benjamins.
Kenneally, Christine (2007): The first word. The search of the Origins of Language,, London: Penguin books. Trad. esp. E. Bern谩rdez, La primera palabra: la b煤squeda de los or铆genes del lenguaje, Madrid, Alianza, 2009, 41-113.
Koerner, E. F. K. & R. E. Asher, eds.(1995): Concise History of the Language Sciences: From the Sumerians to the Cognitivists, Oxford-New York, Pergamon.
Laborda Gil, X. (2013): El anzuelo de Plat贸n. Como inventan los ling眉istas su historia, Barcelona, UOC, 2013, 45-96.
Lepschy, G., ed.(1998): History of Linguistics, London, Longman, 1994-1998, 3 vols.
Malmberg, B. (1991): Histoire de la Linguistique: De Sumer 脿 Saussure, Paris, Presses Universitaires de France.
Moure, T. (2021): Ling眉铆stica se escribe con A. La perspectiva de g茅nero en las ideas sobre el lenguaje, Madrid, Catarata.
Swiggers, Pierre (1997): Histoire de la pens茅e linguistique: Analyse du langage et r茅flexion linguistique dans la culture occidentale de l鈥橝ntiquit茅 au XIXe si猫cle, Paris, Presses Universitaires de France.
Woolard, Kathryn (1998): 鈥淟anguage Ideology as a Field of Inquiry鈥� en Bamby Schieffelin, Kathryn Woolard & P. Kroskrity, eds., Language Ideologies. Practice and Theory, Oxford Univ. press. Trad. esp, Susana Castillo, Ideolog铆as ling眉铆sticas. Pr谩ctica y teor铆a, Madrid, Catarata, 19-69.
** Nota: Con independencia da bibliograf铆a indicada como obrigatoria ou recomendada, o alumnado dispor谩 de fontes primarias e outros textos que as comentan para realizar exercicios ou reflexi贸ns.
a) Salientar a importancia dos m茅todos desenvolvidos pola Historiograf铆a ling眉铆stica 谩 hora de confeccionar unha ling眉铆stica xeral (ou unha teor铆a xeral das linguas).
b) Adquirir conceptos 煤tiles para afrontarmos o estudo da linguaxe e as destrezas necesarias para un enfoque integrador das ideas ling眉铆sticas.
c) Mellorar a comprensi贸n dos factores "externos" (filos贸ficos, biol贸xicos, antropol贸xicos, sociol贸xicos) que pesan 谩 hora de entendermos os feitos ling眉铆sticos.
d) Relacionar o devir hist贸rico con as ideas sobre a linguaxe, situando a aparici贸n das diferentes disciplinas e os novos m茅todos para abordar cada problema.
e) Co帽ecer as complexas interacci贸ns que ao longo da historia se produciron entre a reflexi贸n sobre a linguaxe e as linguas e o contexto sociopol铆tico e cultural de cada 茅poca.
f) Salientar a diversidade de enfoques e as铆 avivar o pensamento cr铆tico.
g) Elaborar argumentos e noci贸ns con que defender as propias ideas a trav茅s do debate e da expresi贸n escrita con que, ademais de se expresaren, @s alumn@s conseguir谩n revisar o sustento e a orixinalidade das s煤as ideas. Neste sentido, xunto a diferentes exercicios e pr谩cticas, deber谩n realizar unha reflexi贸n m谩is extensa, baixo a forma dun blog ou diario de clase . Non se pretende obter deste traballo a simple reproduci贸n dos argumentos da bibliograf铆a nin a presentaci贸n das f贸rmulas acad茅micas de documentaci贸n. Ao contrario, pret茅ndese que cada estudante demostre que reflexiona por si mesm@ e que desenvolve as s煤as capacidades de discernimento e argumentaci贸n.
A materia distribuirase en tres horas semanais, para al茅n de sesi贸ns de titor铆as peri贸dicas programadas en grupos reducidos. Manteremos unha metodolox铆a participativa, onde as aulas sirvan para o debate sobre as lecturas e sobre os temas te贸ricos e privilexien o traballo persoal e de grupo e a interacci贸n.
Isto significa que, en todos os casos, para o desenvolvemento do programa procuraremos dinamizar a participaci贸n activa do estudantado. Desde o comezo do curso, proporcionaranse gui贸ns detallados de cada tema e unha relaci贸n de lecturas recomendadas (que ser谩n facilitadas na s煤a integridade en formato dixital) e nas sesi贸ns ser谩n propostas cuesti贸ns sobre as que reflexionar que constit煤en un importante material de apoio ao estudo, que propician a aprendizaxe individual e serven como marco de fondo. O grupo contar谩 desde o comezo do curso cun blog actualizado pola profesora en cada sesi贸n. Este blog suscitar谩 o debate sobre algunhas das cuesti贸ns tratadas nas sesi贸ns expositivas ou reproducir谩 materiais para seguirmos traballando, quer nos seminarios que compartamos, quer mediante o traballo aut贸nomo do estudantado.
Procurarase afondar, na medida do pos铆bel, nun co帽ecemento especializado e cr铆tico. A profesora comprom茅tese a seguir os progresos individuais e agarda que cada estudante se involucre na din谩mica do curso, nas lecturas e actividades pr谩cticas suxeridas.
1陋 OPORTUNIDADE:
Ademais da participaci贸n nos debates (40% da calificaci贸n), cada estudante realizar谩 o seu propio blog, cuxo enderezo asociar谩 ao da profesora para que todos os membros do grupo poidan en calquera momento consultalo. Ese blog ser谩 unha especie de diario das aulas; unha actividade persoal e creativa onde o alumnado universitario pode demostrar a s煤a madurez e capacidade. Poder谩n inclu铆rse nel materiais diversos, desde esquemas dos asuntos inclu铆dos na teor铆a a valoraci贸ns sobre as lecturas ou reflexi贸ns persoais relativas aos diversos temas. Tam茅n ser谩 o lugar onde responder a exercicios ou problemas no sentido escolar do termo que se ir谩n facilitando. A铆nda que poden ser variados en n煤mero de entradas, consid茅rase b谩sico inclu铆r unha reflexi贸n por cada lectura obrigatoria e dar conta das propostas que se ofrecen nas sesi贸ns do seminario. Os criterios que se asumen para a s煤a valoraci贸n son:
(a) Demostraci贸n de que se adquiriu sobre os diferentes temas co帽ecemento novo e non trivial;
(b) Demostraci贸n de que se manexan os conceptos te贸ricos do programa;
(c) Coherencia das argumentaci贸ns presentadas e pluralidade de perspectivas;
(d) Capacidade de sustentar esas argumentaci贸ns sobre exemplos emp铆ricos de linguas diversas;
(e) Expresi贸n escrita acorde co nivel de estudos.
2陋 OPORTUNIDADE:
Na segunda oportunidade a avaliaci贸n efectuarase exclusivamente a trav茅s do blog. Como no caso anterior, consid茅rase imprescind铆bel inclu铆r nese traballo unha reflexi贸n por cada lectura obrigatoria e dar conta dos exercicios propostos nas sesi贸ns de seminario. Os criterios de valoraci贸n son os mesmos da primeira oportunidade. O acceso ao blog ser谩 facilitado polo alumnado 谩 profesora na data estabelecida pola Facultade para o exame da segunda oportunidade.
DISPENSA DE ASISTENCIA A CLASE:
As persoas que te帽an concedida polo Decanato a dispensa de asistencia a clase ser谩n avaliadas exclusivamente a trav茅s do blog, que supor谩 o 100% da cualificaci贸n final, e poder谩 entregarse tanto na primeira como na segunda oportunidade.
NOTA: Para os casos de realizaci贸n fraudulenta de exercicios ou probas ser谩 de aplicaci贸n o recollido na Normativa de avaliaci贸n do rendemento acad茅mico do estudantado e de revisi贸n de cualificaci贸ns.
Para al茅n do tempo dedicado 谩s sesi贸ns, presenciais ou virtuais, cada estudante deber谩 dedicar unhas 3-5 semanais ao estudo. Nese tempo realizar谩 lecturas dos materiais te贸ricos e da bibliograf铆a recomendada e procurar谩 a necesaria argumentaci贸n persoal para as cuesti贸ns que se formulen. Finalmente, ter谩 que expresar por escrito no seu blog os progresos alcanzados ou as d煤bidas e inc贸gnitas que ofrece ao grupo para o seu esclarecemento. O tempo de redacci贸n do blog 茅, na experiencia dos anos pasados, bastante variable en cada individuo, mas produce sempre resultados altamente positivos na maduraci贸n persoal e tende a estimular o interese e a ser unha fonte de satisfacci贸n para o estudantado.
A materia est谩 pensada para adaptarse con coherencia e rigor aos intereses do estudantado. Pretende fomentar unha dedicaci贸n regular e peri贸dica, que tire proveito de cada sesi贸n. Non se pensa no curso como nun tr谩mite burocr谩tico que se pode eludir ou cumprimentar sen atenci贸n nin interese. Ao contrario, as sesi贸ns est谩n pensadas como un lugar de encontro onde experimentarmos en conxunto a tarefa com煤n da aprendizaxe. A profesora seleccionar谩 fontes orixinais ou materiais mais actuais primando a lectura cr铆tica e suxerindo cami帽os para a pescuda persoal e procurar谩 provocar un enfrontamento produtivo entre o individuo e as opci贸ns de co帽ecemento que se lle abren. Importa, neste sentido, un traballo equilibrado, realizado desde a primeira sesi贸n e non unha serie de informaci贸ns inconexas acumuladas a 煤ltima hora
A materia imp谩rtese en galego, lingua propia deste pa铆s e desta Universidade. Se o alumnado precisar material de apoio noutras linguas ou explicaci贸ns adicionais, contar谩 coa axuda da profesora en horario extraordinario de titor铆as.
Teresa Moure Pereiro
Coordinador/a- Departamento
- Lingua e Literatura Espa帽olas, Teor铆a da Literatura e Ling眉铆stica Xeral
- 脕谤别补
- Ling眉铆stica Xeral
- 罢别濒茅蹿辞苍辞
- 881811992
- Correo electr贸nico
- teresa.moure [at] usc.es
- 颁补迟别驳辞谤铆补
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | C08 |
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | C08 |
| 惭茅谤肠辞谤别蝉 | |||
| 09:00-10:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego | D15-Seminario |
| 20.01.2025 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 | D10 |
| 20.01.2025 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | D10 |
| 18.06.2025 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 | D10 |
| 18.06.2025 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | D10 |